Ο βασικότερος κανόνας αυτοπροστασίας για όσους ορειβατούν υποδεικνύει ότι στη διάσχιση βουνού πρέπει να συμμετέχουν τουλάχιστον τρία άτομα. Ο 44χρονος Σταμάτης Κολλάρος, όμως, παρά την εμπειρία του, τον παρέβη και ξεκίνησε ολομόναχος μια δύσκολη ανάβαση στο όρος Δίρφυς στην Εύβοια. Μετά από τρεισήμισι ώρες, έφτασε στην κορυφή, σε ύψος 1.743 μέτρων. Κατά την κατάβαση όμως, υπερεκτίμησε τις δυνατότητές του – ίσως γιατί η Δίρφυς είναι πολύ κάθετη και έβλεπε από μακριά και το σημείο που ήθελε να φτάσει.
Ένας άλλος εξίσου βασικός κανόνας είναι ότι ποτέ δεν πρέπει να παρεκκλίνεις από το χαραγμένο μονοπάτι. Ο Σταμάτης δεν τήρησε ούτε αυτόν, καθώς όταν βγήκε από το μονοπάτι με τη σήμανση δεν γύρισε, ως όφειλε, για να το βρει. Αντίθετα, συνέχισε σε μια διαδρομή που γινόταν ολοένα και πιο βραχώδης, δύσβατη και απότομη. Ήταν πια απόγευμα όταν ένα λανθασμένο βήμα είχε ως αποτέλεσμα να πέσει από ύψος δυόμισι μέτρων. «Χτύπησα σοβαρά το αριστερό μου πόδι, κι ένιωσα ότι δεν μπορούσα να κινηθώ καν», λέει στο inside story. Διαπίστωσε επίσης ότι το κινητό του δεν είχε σήμα, ενώ δεν μπορούσε να καλέσει ούτε το 112 (παρεμπιπτόντως, ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης δεσμεύτηκε
ότι το πολύπαθο σύστημα θα είναι έτοιμο έως τα τέλη του έτους).
«Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να φωνάζω δυνατά σε βοήθεια», μας λέει ο ίδιος. «Ανησυχούσα πάρα πολύ για το τραυματισμένο πόδι μου, και βέβαια αντιλαμβανόμουν την αγωνία των δικών μου». Αρκετή ώρα αργότερα, τις φωνές του άκουσε μία βοσκός, που παρότι βρισκόταν αρκετά πιο χαμηλά προσδιόρισε το γενικό του στίγμα και ειδοποίησε την Αστυνομία στις 8 το βράδυ. Λόγω του δυσπρόσιτου σημείου, η Αστυνομία κινητοποίησε την 7η ΕΜΑΚ Λαμίας και το Εθελοντικό Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Ψαχνών. Συνολικά 14 άτομα επιχείρησαν εκείνο το βράδυ, υπό τις οδηγίες του τότε διοικητή της 7ης ΕΜΑΚ Λαμίας, Αντώνη Μίχα. Όταν όμως έφτασαν στο σημείο είχε πια πέσει η νύχτα. Ο πρώτος διασώστης προσέγγισε τον τραυματισμένο ορειβάτη στη 1.30 π.μ.. Η επιχείρηση όμως ήταν πολύ δύσκολη, και οι φακοί δεν αρκούσαν για να φωτίσουν το σημείο ώστε να ανασυρθεί ασφαλής ο τραυματισμένος άντρας.
Τελικά αποφασίστηκε να περιμένουν το πρώτο φως για να μη ρισκάρουν τη ζωή του ορειβάτη, αλλά και τη δική τους ακεραιότητα. Στις έξι το πρωί, με συντονισμένες προσπάθειες τον έδεσαν προσεκτικά στο φορείο, και με τη βοήθεια σχοινιών τον μετέφεραν στους πρόποδες. Μόνο αυτό το σκέλος κράτησε πάνω από τρεις ώρες, και τελικά λίγο μετά τις εννιά έφτασαν στο καταφύγιο, στα 1.120μ., όπου τους περίμενε ασθενοφόρο. «Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον επαγγελματισμό τους, τον ανθρώπινο τρόπο που με προσέγγισαν και τον ζήλο που έδειξαν για να με βοηθήσουν να βγω από τη δύσκολη κατάσταση που είχα βρεθεί από αποκλειστικά δικά μου ανεπίτρεπτα παιδαριώδη λάθη» λέει στο inside story o Σταμάτης Κολλάρος. «Θα είναι πάντα σημείο αναφοράς για μένα η συγκεκριμένη εμπειρία και οι άνθρωποι αυτοί, άλλοι εθελοντές, άλλοι επαγγελματίες, όλοι τους παράδειγμα προς μίμηση». Η περιπέτεια του ορειβάτη δεν τελείωσε εκεί αφού δύο εβδομάδες αργότερα υποβλήθηκε σε σοβαρό χειρουργείο για αποκατάσταση της ζημιάς στο γόνατό του, και περπατούσε με πατερίτσες για δύο μήνες.
Το ρεπορτάζ του STAR Κ. Ελλάδας για τη διάσωση.
Γιατί πληθαίνουν τα ατυχήματα στα ελληνικά βουνά;
Δεν ήταν όμως εξίσου τυχεροί όλοι οι ορειβάτες που αντιμετώπισαν έκτακτες καταστάσεις και ατυχήματα στα ελληνικά βουνά. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, μια μεγάλη επιχείρηση των αρχών με τη συνδρομή εθελοντών στήθηκε στην Πίνδο, μετά τη δήλωση εξαφάνισης ενός 26χρονου Άγγλου τουρίστα. Όπως αποδείχτηκε, ο 26χρονος επιχείρησε να σκαρφαλώσει εντελώς μόνος του, και χωρίς να διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό στην κορυφή Αστράκα. Αρκετές ώρες αργότερα, βρέθηκε νεκρός σε απόκρημνη χαράδρα. Με διαφορά λίγων ημερών στον Όλυμπο βρέθηκαν νεκροί δύο πεζοπόροι: Στις 14 Σεπτεμβρίου ένας Βορειομακεδόνας εντοπίστηκε σε χαράδρα
κοντά στο καταφύγιο Σπήλιου Αγαπητού, ενώ μία εβδομάδα αργότερα ανασύρθηκε νεκρός ένας Βούλγαρος
από χαράδρα στη θέση «Λούκι του Στεφανιού». Μόνο στον Όλυμπο την τελευταία τριετία έχουν καταγραφεί 72 ατυχήματα και 8 θάνατοι (δύο το 2017, δύο το 2018, και τέσσερις τους πρώτους δέκα μήνες του 2019, ενώ δύο ακόμη άνθρωποι σκοτώθηκαν στην Πίνδο). Δεκάδες ήταν τα ατυχήματα που δεν χρειάστηκαν την επέμβαση των αρχών ή δεν καταγράφηκαν καν.
olympos.jpg
Το Λούκι του Στεφανιού στον Όλυμπο.
Τι φταίει όμως για την κατακόρυφη αύξηση των συμβάντων; «Δεν μπορούμε να υποδείξουμε συγκεκριμένη αιτία. Κάθε συμβάν έχει τη δική του ιδιαιτερότητα» λέει στο inside story ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κατερίνης, Ευάγγελος Φαλάρας. «Αποδίδω τα περισσότερα περιστατικά στο στιγμιαίο λάθος. Είτε γιατί κάποιος σταμάτησε να θαυμάσει το τοπίο, είτε γιατί υπερεκτίμησε τις δυνάμεις του». Όπως μας λέει ο πολύπειρος Πυραγός, τον Δεκέμβριο του 2017 μέσα σε τρεις μέρες καταγράφηκαν δύο θανατηφόρα ατυχήματα και ένα με σοβαρό τραυματισμό. «Στο ένα σκοτώθηκε ένας άπειρος ορειβάτης, και στο άλλο ανασύρθηκε νεκρός ο Χρήστος Ανανιάδης
, ένας από τους εμπειρότερους Έλληνες ορειβάτες, αν όχι ο πιο έμπειρος στη Βόρεια Ελλάδα». Ο θάνατος του Ανανιάδη που ήταν επί σειρά ετών οδηγός βουνού και εκπαιδευτής και τηρούσε κατά γράμμα όλους τους κανόνες αυτοπροστασίας είναι η απόδειξη ότι στο βουνό κανείς δεν μπορεί να είναι ασφαλής.
Εκτός πίστας
Αντίστοιχα ατυχήματα καταγράφονται πολύ συχνά, και θα συνεχίσουν να καταγράφονται όσο ενισχύεται το ενδιαφέρον των Ελλήνων για τον ορεινό αθλητισμό, και όσο πολλαπλασιάζονται οι τουρίστες που φθάνουν στη χώρα για να ασχοληθούν με σπορ και δραστηριότητες περιπέτειας. «Ο αριθμός των ατυχημάτων στο βουνό αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, και η αύξηση αυτή είναι δηλωτική της μελλοντικής τάσης» είπε στο inside story o Ζαφείρης Τρόμπακας, Διευθυντής Εκπαίδευσης της ΕΟΔ (Ελληνική Ομάδα Διάσωσης).
152c798d81dcfd_xl.jpg
[Ελληνική Ομάδα Διάσωσης]
Ο έμπειρος ορειβάτης και επί σειρά ετών εθελοντής ορεινών διασώσεων μας εξηγεί ότι η πλειονότητα των ατυχημάτων οφείλεται στην «ανθρώπινη υπέρβαση», καθώς στον ελλαδικό χώρο σπανίζουν οι κατολισθήσεις και οι χιονοστιβάδες. Ακόμη κι αυτά, όμως, μπορούν να αποφευχθούν αν τηρούνται οι στοιχειώδεις κανόνες. Τον Δεκέμβριο του 2017 είχε χάσει τη ζωή του 32χρονος Έλληνας
που επιχείρησε να κάνει snowboard στο (κλειστό λόγω συντήρησης και κακοκαιρίας) χιονοδρομικό της Βασιλίτσας και έπεσε θύμα χιονοστιβάδας.
Ο κ. Τρόμπακας αποφεύγει τον όρο «απερισκεψία», αλλά επιμένει ότι οι περισσότεροι υπερεκτιμούν τις δυνατότητές τους. «Τα περισσότερα συμβάντα καταγράφονται μεσημβρινές και απογευματινές ώρες», λέει στο inside story o Ζαφείρης Τρόμπακας, «καθώς τότε οι ορειβάτες και οι πεζοπόροι επιστρέφουν σαφώς πιο κουρασμένοι απ’ όταν ξεκινούν». Όπως μας εξηγεί, είναι συχνό φαινόμενο οι καταπονημένοι πεζοπόροι να σέρνουν τα πόδια τους, και να μην έχουν την πνευματική διαύγεια να αντιμετωπίσουν μια φαινομενικά απλή δυσκολία.
Με τσόκαρα στον Όλυμπο
«Οι συνολικά 64 νεκροί στον Όλυμπο, δεν περίμεναν ότι θα συμβεί το μοιραίο όταν ξεκινούσαν» λέει ο κ. Τρόμπακας. Eκτός των 40 Ελλήνων που έχουν χάσει τη ζωή τους στον Όλυμπο στη λίστα συμπεριλαμβάνονται και 24 αλλοδαποί, ενώ μόλις επτά από τα θύματα ήταν γυναίκες. Τα ατυχήματα στη συντριπτική τους πλειονότητα οφείλονταν σε ανθρώπινο λάθος (34 σε γλίστρημα, τέσσερα σε απώλεια προσανατολισμού, μόλις ένα σε κεραυνό και έξι σε χιονοστιβάδα, όλοι τους στο ίδιο περιστατικό του Δεκέμβρη του 1976
). Τέσσερις επίσης θάνατοι αποδόθηκαν σε υποθερμία (κατά πάσα πιθανότητα δεν διέθεταν τον απαιτούμενο ρουχισμό), και 12 σε παθολογικά αίτια, ορισμένα εκ των οποίων υποδεικνύουν ελλιπή προετοιμασία και γνώση των δυνατοτήτων.
drjvktew0aerj_t.jpeg
Φωτογραφίες που είχαν δημοσιευτεί στην Καθημερινή τον Δεκέμβριο του 1976 από τις αναζητήσεις των σορών των ορειβατών στον Όλυμπο.
Η έλλειψη κράνους για παράδειγμα είναι μία από τις συχνότερες αιτίες ατυχημάτων. Έχουν καταγραφεί τουλάχιστον δέκα θάνατοι ορειβατών που προήλθαν από κακώσεις στο κεφάλι, θάνατοι που πιθανότατα θα είχαν αποφευχθεί αν φορούσαν κράνος. Είναι αξιοσημείωτο ότι αρκετοί φορούν ακατάλληλα κράνη ή κράνη κακής ποιότητας που σε περίπτωση ατυχήματος ενδέχεται να μην τους προστατεύσουν. Γι’ αυτό και ο κύριος Τρόμπακας επιμένει ότι ακόμη και όσοι θεωρούν τον εαυτό τους έμπειρο οφείλουν σε κάθε τους εξόρμηση στο βουνό να ακολουθούν τους βασικούς κανόνες αυτοπροστασίας. Ακόμη όμως κι αν διαθέτουν τον απαιτούμενο εξοπλισμό, οι ορειβάτες δεν πρέπει να υπερεκτιμούν τις δυνατότητές τους. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε αρκετά περιστατικά εντοπίζουν ορειβάτες εκατοντάδες ή και παραπάνω μέτρα μακριά από τα μονοπάτια. Αντίστοιχα περιστατικά καταγράφονται και με σκιέρ ή snowboarders που επιχειρούν να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους «εκτός πίστας» με απρόβλεπτες –ή μάλλον απολύτως προβλέψιμες– συνέπειες.
Στις εξορμήσεις στο βουνό δεν συμμετέχουν πλέον μόνο έμπειροι ορειβάτες και πεζοπόροι. Αντιθέτως, συχνά συμμετέχουν περιστασιακοί ορειβάτες χωρίς να έχουν προετοιμαστεί και ενημερωθεί επαρκώς για τις απαιτήσεις της δραστηριότητας που σπεύδουν να ακολουθήσουν. Πολλοί δε είναι αυτοί που δεν διαθέτουν ούτε τον στοιχειώδη εξοπλισμό ή ρουχισμό. Ειδικά τους θερινούς μήνες αυξάνεται ο αριθμός όσων επιχειρούν να ανεβούν στο βουνό χωρίς να έχουν ρωτήσει καν πώς πρέπει να ντυθούν. Όπως μας λένε αθλητές που ασχολούνται συστηματικά με ορεινά σπορ, δεν λείπουν και τραγελαφικές εμφανίσεις, με επίδοξους πεζοπόρους που εμφανίζονται με φανελάκια, σαγιονάρες και τσόκαρα [!] να αφήνουν άφωνους ακόμη και τους οδηγούς που τους έχουν δώσει λεπτομερείς εντολές.
Στην Ελληνική Ομάδα Διάσωσης συμμετέχουν περίπου 2.500 εθελοντές σε 32 παρατηρητήρια σε όλη τη χώρα. Ειδικά στο τμήμα βουνού ασχολούνται 60 εθελοντές, που συχνά δρουν επικουρικά στο έργο της ΕΜΑΚ, του ΕΚΑΒ, και άλλων κρατικών και μη κυβερνητικών υπηρεσιών.
Εκτός από την ορεινή διάσωση, η ΕΟΔ δραστηριοποιείται σε διασώσεις στο υγρό στοιχείο, σε αντιμετώπιση καταστροφών, παροχή πρώτων βοηθειών και σε ανθρωπιστικές αποστολές και έχει λάβει μέρος σε δεκάδες επιχειρήσεις εντός κι εκτός Ελλάδας. Στον σεισμό του Αιγίου το 1995, οι διασώστες της κατάφεραν να απεγκλωβίσουν από τα χαλάσματα τον μικρό Ανδρέα. Εξίσου ακαταπόνητα εργάστηκαν στον σεισμό της Πάρνηθας το 1999, όπως και στον σεισμό της Τουρκίας, ενώ το 2010 ένωσαν τις δυνάμεις τους με διεθνείς διασωστικές ομάδες στην Αϊτή. Όταν όμως όλα τα σωστικά συνεργεία διέκοψαν τις προσπάθειές τους, αρκετές ημέρες μετά τον κύριο σεισμό, οι Έλληνες συνέχισαν και κατόρθωσαν να βγάλουν ζωντανό τον 23χρονο Εξάντους.
Η ΕΟΔ προσφέρει δωρεάν μαθήματα αυτοπροστασίας και πρώτων βοηθειών.
|
Δεν κρύβουν μόνο τα ψηλά βουνά κινδύνους
Τους περασμένους μήνες οργανώθηκαν ουκ ολίγες επιχειρήσεις διάσωσης ορειβατών και αναρριχητών σε βουνά όλης της χώρας, αλλά και σε άλλες περιοχές με χαμηλότερο υψόμετρο. Τον Απρίλιο καταγράφηκε ένα πολύνεκρο ατύχημα στο φαράγγι του Αγίου Λουκά στο Ξυλόκαστρο, όπου τρεις πεζοπόροι έχασαν τη ζωή τους. Νεκρός ανασύρθηκε ο 40χρονος Έλληνας βοηθός του οδηγού της ομάδας (ο οδηγός εντοπίστηκε σοβαρά τραυματισμένος), ενώ νεκροί βρέθηκαν ένας 39χρονος απ' τη Σιγκαπούρη και μια 36χρονη απ' την Ταϊβάν. Με διαφορά λίγων ημερών, δύο νέοι Έλληνες έχασαν τη ζωή τους πέφτοντας σε χαράδρες καθ’ οδόν προς τη Δρακόλιμνη.
Ιδιαίτερη δημοσιότητα έλαβε η υπόθεση της 35χρονης Βρετανίδας Νάταλι Κρίστοφερ
που αγνοείτο τον Ιούλιο στην Ικαρία. Εντοπίστηκε τελικά νεκρή σε μια βαθιά χαράδρα πολύ κοντά στο ξενοδοχείο όπου έμενε. Η επιχείρηση εντοπισμού της διάρκεσε μέρες και σε αυτή συμμετείχαν δύο ελικόπτερα (της ΕΛΑΣ και της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας), πολυμελή κλιμάκια της ΕΜΑΚ, της Αστυνομίας, του Λιμενικού, αλλά και ομάδες εθελοντών. Όπως εικάζεται, η Κρίστοφερ επιχείρησε αυτοσχέδια αναρρίχηση σε απόκρημνα βράχια, χωρίς να διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό, ενώ δεν είχε ενημερώσει καν τον σύντροφό της για το πού ακριβώς επρόκειτο να αναρριχηθεί. Ένα ακόμη μοιραίο λάθος της 35χρονης ήταν ότι είχε απενεργοποιήσει την υπηρεσία εντοπισμού θέσης στο κινητό της.
r1343489.jpg
Πυροσβεστική και Ομάδα Διάσωσης Ναυπλίου επιχειρούν για τη διάσωση Αμερικανού μαθητή που έκανε ορειβασία σε χαράδρα του Παλαμηδίου, το 2009. [Βαγγέλης Μπουγιωτής/Eurokinissi]
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αρκετοί ορειβάτες μοιάζουν να αποζητούν τον κίνδυνο – ενδεχομένως είναι εθισμένοι στην αδρεναλίνη και ρισκάρουν μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουν το πάθος τους. Είναι εξάλλου διαπιστωμένο ότι η υπερέκθεση στα κοινωνικά δίκτυα επιτείνει τη διάθεση για ρίσκο
. Ακόμη και οι wearable κάμερες που φορούν αρκετοί (κυρίως στα κράνη τους) για να καταγράφουν και να μοιράζονται τις περιπέτειές τους, σχετίζονται με ατυχήματα αφού αλλάζουν το κέντρο βάρους, ενώ συμβάλλουν και στη διάσπαση προσοχής.
Η ∆ιακήρυξη του Τιρόλο για την «Καλύτερη Άσκηση των Αθληµάτων Βουνού» που εγκρίθηκε το 2002, περιλαμβάνει έναν άτυπο κώδικα αξιών που αφορά όσους ασχολούνται µε τα αθλήµατα βουνού σε όλον τον κόσμο: ορειβάτες, πεζοπόρους, αναρριχητές κ.ά.
Όπως ορίζεται στην εισαγωγική παράγραφο, όσοι ασχολούνται με αθλήματα και δραστηριότητες στο βουνό οφείλουν να αποδέχονται τους κινδύνους και να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. «Η διαχείριση του κινδύνου µέσα από τη σωστή κρίση, τις ικανότητες και την ατοµική ευθύνη είναι ένας πρωταρχικός παράγοντας. Η πολυµορφία των αθληµάτων βουνού επιτρέπει στον καθένα να διαλέξει τη µορφή περιπέτειας εφόσον η ικανότητα και οι πιθανοί κίνδυνοι αντισταθµίζονται».
Στο πρώτο άρθρο της διακήρυξης ορίζεται σαφώς η «Ατοµική Ευθύνη»: «Οι ορειβάτες και οι αναρριχητές ασκούν το άθληµά τους κάτω από συνθήκες όπου υπάρχει κίνδυνος ατυχήµατος και η εξωτερική βοήθεια µπορεί να µην είναι διαθέσιµη. Με αυτό κατά νου ασκούν τη δραστηριότητά τους αυτή µε δική τους ευθύνη και είναι υπόλογοι για την ασφάλειά τους».
Στο Άρθρο 6 ορίζεται επίσης ότι οι αθλητές οφείλουν να είναι προετοιµασµένοι για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και περιπτώσεις που περιλαµβάνουν σοβαρά ατυχήµατα και ενδεχόμενο θάνατο.
|
Το δυσθεώρητο κόστος μιας διάσωσης
Τις διασώσεις κατά κανόνα αναλαμβάνουν πεζοπόρα τμήματα της Πυροσβεστικής της ΕΜΑΚ, και εθελοντικών οργανώσεων, αλλά σε περιπτώσεις που οι περιοχές είναι δύσβατες στις επιχειρήσεις συμμετέχουν και ιπτάμενα μέσα. Την τελευταία διετία μόνο στον Όλυμπο έχουν οργανωθεί τουλάχιστον δέκα επιχειρήσεις με συμμετοχή ελικοπτέρου. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι συνθήκες πτήσης ήταν πολύ δύσκολες, λόγω υψομέτρου, καιρικών συνθηκών, αλλά και θέσης του θύματος.
Μόνο το κόστος πτήσης ενός ελικοπτέρου τύπου Super Puma ξεπερνά τα €3.500 ανά ώρα πτήσης. Αν, για παράδειγμα, απαιτηθεί η συμμετοχή του σε μια επιχείρηση στον Όλυμπο και απογειωθεί από τη βάση της Λήμνου, ενδέχεται να πετάξει και να επιχειρήσει για 3-4 ώρες, με αποτέλεσμα το κόστος να προσεγγίζει τα 12.000-15.000 ευρώ. Σε πιο ακραίες καταστάσεις, το κόστος είναι ακόμη υψηλότερο.
444655.jpg
Διάσωση 12χρονου αγοριού στον Όλυμπο τον Αύγουστο του 2002. [Eurokinissi]
Σαφώς πρέπει να συνυπολογίσουμε το κόστος του εξοπλισμού. Η στολή των ανδρών της ΕΜΑΚ, για παράδειγμα, κοστίζει πάνω από €2.000. Ακόμη κι αν δεν σχιστούν ή φθαρούν κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης, πρέπει να αντικαθίστανται γιατί έχουν ημερομηνία λήξης τριών έως πέντε ετών. Το ίδιο ισχύει και για τις μπότες, τα σχοινιά, και τον λοιπό ορειβατικό εξοπλισμό. Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί διασώστες καλύπτουν το κόστος από δικούς τους πόρους. Αξιοσημείωτη παράμετρος είναι και οι εργατοώρες που αφιερώνει το προσωπικό των δημόσιων υπηρεσιών. «Σε μια επιχείρηση ενδέχεται να πάρουν μέρος δέκα άτομα, και να απαιτηθούν άλλοι τόσοι για συντονισμό, και κάλυψη των υπηρεσιών όσων λείπουν» μας λέει ο κ. Φαλάρας, σημειώνοντας ότι στήνεται ένας ολόκληρος μηχανισμός, μια επιχείρηση στην οποία εμπλέκονται πολλοί φορείς.
Αυτό που σίγουρα δεν μπορεί να αποτιμηθεί σε χρήματα είναι το ρίσκο που παίρνουν οι άντρες και οι γυναίκες της Πυροσβεστικής, της Αστυνομίας και του ΕΚΑΒ που συμμετέχουν στις επιχειρήσεις. «Έχουμε αρκετούς τραυματισμούς συναδέλφων, ευτυχώς όχι σοβαρούς» μας λέει ο κ. Φαλάρας, «ενώ αρκετοί έχουν χειρουργηθεί στα γόνατα λόγω προβλημάτων που οφείλονται στην καταπόνηση». Όπως χαρακτηριστικά μας λέει, δεν βγαίνουν να περπατήσουν στο πεζοδρόμιο μιας πόλης, αλλά «σε ένα περιβάλλον που έχει έντονες υψομετρικές διαφορές, απότομες κλίσεις, μπορεί να έχει χιόνι ή πάγο, σαθρό χώμα κ.λπ.». Και στις περισσότερες περιπτώσεις, ταλαιπωρούνται γιατί κάποιος λάτρης της περιπέτειας δεν φρόντισε να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα αυτοπροστασίας.
Ποιος πληρώνει για τη διάσωση;
Το κόστος της διάσωσης στην ελληνική επικράτεια καλύπτεται πλήρως από τα δημόσια ταμεία. Στις περιπτώσεις που κάποιος έχει ιδιωτική ασφάλεια, στην οποία μάλιστα προβλέπεται αεροδιακομιδή σε έκτακτες καταστάσεις, η ασφαλιστική εταιρεία καλύπτει το κόστος του ελικοπτέρου ή/ και της νοσηλείας εφόσον απαιτείται.
Την πρακτική της ειδικής ασφάλισης για αυτές τις περιπτώσεις ακολουθούν αρκετοί λάτρεις της περιπέτειας που επισκέπτονται ευρωπαϊκές χώρες, καθώς στις περισσότερες από αυτές οι διασωθέντες καλούνται να καλύψουν οι ίδιοι το κόστος διάσωσης. Το φαινόμενο είναι συχνό στις Άλπεις, όπου αρκετοί ανασφάλιστοι αθλητές έχουν κληθεί να καταβάλουν υπέρογκα ποσά
για το κόστος διάσωσής τους.
Mια θεαματική διάσωση στις γαλλικές Άλπεις τον Ιανουάριο του 2019.
Στις ΗΠΑ, η κατάσταση είναι ελαφρώς διαφορετική, καθώς αν απαιτηθεί διάσωση στα όρια των εθνικών πάρκων, το κόστος καλύπτεται από το δημόσιο ταμείο. Εκτός εθνικών πάρκων όμως το κόστος καλύπτεται εξ’ ολοκλήρου από τον διασωθέντα ή τους οικείους του. Αυτός είναι και ο λόγος που ορισμένες πολιτείες προσφέρουν πρόγραμμα αυτασφάλισης με προσιτό κόστος – π.χ. στο Κολοράντο το ετήσιο κόστος είναι $3
. Αντίστοιχες υπηρεσίες προσφέρουν σύλλογοι όπως το American Alpine Club
.
Στην Ελλάδα δεν προβλέπεται κάτι αντίστοιχο, παρότι κατά καιρούς έχει προταθεί η υιοθέτηση ενός συστήματος «ασφάλισης» όσων συμμετέχουν σε δραστηριότητες περιπέτειας, υπό τη μορφή ενός συμβολικού εισιτηρίου που να καλύπτει το ενδεχόμενο κόστος διάσωσης. Αναρωτιόμαστε αν οι διασωθέντες, λόγω ευγνωμοσύνης, κάνουν τουλάχιστον κάποια δωρεά στην ΕΜΑΚ. «Οι περισσότεροι δεν λένε ούτε ευχαριστώ στους διασώστες τους» λέει στο inside story ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κατερίνης, Ευάγγελος Φαλάρας. «Ίσως γιατί το θεωρούν υποχρέωσή μας, ίσως γιατί είναι τόσο τραυματική η εμπειρία που θέλουν να την απωθήσουν, αλλά πολλοί δεν περνούν από την υπηρεσία ούτε για να χαιρετήσουν αυτούς που τους έσωσαν τη ζωή».
Δεν είναι μόνο οι οικονομικές πτυχές των διασώσεων, αλλά και οι ηθικές. Όπως έγραφε ήδη το 1981
ο καθηγητής Λίο Μακαβόι: «Όσοι εισέρχονται σε απομακρυσμένες και δύσβατες περιοχές, θα πρέπει να αναλαμβάνουν τον κίνδυνο. Δεν μπορείτε να έχετε μια πραγματική εμπειρία άγριας φύσης χωρίς πλήρη αυτάρκεια, και δεν μπορείτε να έχετε πλήρη αυτάρκεια αν υπάρχει πάντα υπάρχει κάποιος διαθέσιμος για να σας διασώσει όταν προκύψει πρόβλημα». Αναπτύσσοντας τον συλλογισμό του, ο Μακαβόι καταλήγει ότι μόνο εκείνοι που αντιλαμβάνονται πλήρως τον κίνδυνο θα επιτρέπεται να εισέρχονται σε αυτές τις περιοχές, όπου στη συνέχεια θα μπορούν να απολαύσουν μια πληρέστερη και αυθεντικότερη περιπέτεια άγριας φύσης. Και ίσως έτσι η σχέση του φυσιολάτρη και της φύσης να ήταν πιο υγιής.
Οι οδηγίες
Συνοπτικά, ο Ζαφείρης Τρόμπακας, Διευθυντής Εκπαίδευσης της ΕΟΔ, συστήνει σε άπειρους και έμπειρους ορειβάτες και πεζοπόρους:
- Να μην υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους και να γνωρίζουν τις δυνάμεις των μελών της ομάδας, γιατί αν αντιμετωπίσει ένας πρόβλημα, θα το αντιμετωπίσει όλη η ομάδα.
- Να ενημερώνονται για τον καιρό πριν ξεκινήσουν.
- Να γνωρίζουν τη διαδρομή και το περιβάλλον. Σε περίπτωση που το επισκέπτονται για πρώτη φορά, πρέπει να συνοδεύονται από κάποιον εμπειρότερο οδηγό και ιδανικά να εντάσσονται σε μεγαλύτερες ομάδες.
- Να διαθέτουν μέσο ασύρματης επικοινωνίας και κινητό τηλέφωνο.
- Να ενημερώνουν κάποιον οικείο τους για την πορεία που θα ακολουθήσουν, τις ώρες έναρξης και πιθανής άφιξης.
- Να διαθέτουν βασικό εξοπλισμό, αλλά και είδη πρώτης ανάγκης (φακό, σφυρίχτρα, αλουμινοκουβέρτα, γάζες, επιδέσμους, γάντια, κ.ά.)
- Να εξοπλίζονται κατάλληλα, με καλά ορειβατικά παπούτσια, αδιάβροχο ρουχισμό, και κράνος όπου απαιτείται.
Πέρα των εύλογων συμβουλών, ο Πυραγός Ευάγγελος Φαλάρας ζητά από όλους τους λάτρεις της περιπέτειας να θυμούνται ότι πρέπει να σέβονται το βουνό. «Αν κάτι δεν τους βγαίνει, αν οι ίδιοι δεν είναι απολύτως καλά, ή ο καιρός δεν εξελίσσεται όπως τον περιμένουν, δεν είναι ντροπή να φύγουν και να δοκιμάσουν κάποια άλλη φορά. Το βουνό θα είναι εκεί και θα τους περιμένει».
Γράφει για τεχνολογία, επιστήμη και ψηφιακή κουλτούρα σε περιοδικά, εφημερίδες και websites. Σπούδασε στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ και πρόσφατα ξεκίνησε ένα εντελώς άσχετο μεταπτυχιακό. Η συλλογή διηγημάτων «24» (Εκδόσεις Πατάκη) είναι το πρώτο του βιβλίο.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου